Serwis osób niepełnosprawnych | Kolejna witryna sieci „PWSZ”

Zachęcam do zapoznania się z referatem napisanym przez studentkę 3. roku Pedagogiki NST.

Autyzm

Rys historyczny

Leo Kanner i Hans Asperger– niezależnie od siebie – opublikowali pierwsze opisy tego zaburzenia. Ich publikacje – Kannera z 1943r. , a Aspergera z 1944r. – zawierały szczegółowe opisy przypadków i równocześnie prezentowały pierwsze próby teoretycznego wyjaśnienie tych zaburzeń. Przypuszcza się, ze z powodu trwania wojny Asperger nie wiedział o publikacji Kannera na temat autyzmu wczesnodziecięcego i opisał on zaburzenie występujące u starszych dzieci i nastolatków. Zbiegiem okoliczności może się wydawać fakt, że obaj użyli słowa „autystyczny”, charakteryzując istotę tego zaburzenia. Ale tak naprawdę nie był to wcale zbieg okoliczności, ponieważ termin ten został wprowadzony przez psychiatrę Eugena Bleulera w 1916 r. i był w psychiatrii dobrze znany. Początkowo odnosił się do pewnego szczególnie uderzającego zaburzenia w schizofrenii charakteryzującego się zawężeniem relacji z ludźmi i światem zewnętrznym. Można je opisać jako wycofanie się tkanki życia społecznego w głąb siebie. Stąd słowa autystyczny i autyzm, wywodzące się z greckiego autós oznaczającego „sam”. Dziś są one używane prawie wyłącznie do zaburzenia rozwojowego, które nazywamy autyzmem. Określenia których używano kiedyś, a więc „autyzm wczesnodziecięcy” i „autyzm dziecięcy”, wyszły z użycia, ponieważ sugerowały kontrast w stosunku do „dorosłego autyzmu”, a tym samym wprowadzały w błąd, że z autyzmu można wyrosnąć.

Kanner w swoim artykule zatytułowany „Autystyczne zaburzenia kontaktu afektywnego” opisał jedenaścioro dzieci: dziewięciu chłopców i dwie dziewczynki, które uznał za cierpiące na tę przypadłość. Kanner wymienia takie cechy osób z autyzmem jak:

Izolowanie się – Ekstremalnie autystyczna samotność, dziecko lekceważy, ignoruje, zamyka się na wszystko co pochodzi ze świata zewnętrznego, bardzo zainteresowane przedmiotami, mogą bawić się nimi godzinami.
Potrzeba niezmienności – dźwięki, działania i ruchy dziecka są monotonnie powtarzane, brak spontanicznych działań, obsesyjne pragnienie zachowania niezmienności.
Zdolności wysypkowe – zdumiewające słownictwo, pamięć wydarzeń sprzed kilku lat, umiejętność dokładnego przywołania skomplikowanego wzoru i sekwencji świadczą o dobrej inteligencji.

Autyzm jest obecnie definiowany przez wskazanie symptomów widocznych w zachowaniu. Są to:

Jakościowe zaburzenia zdolności do naprzemiennego uczestniczenia w interakcjach społecznych,
Zaburzenia komunikacji,
Występowanie ograniczonych, sztywnych, stereotypowych wzorców aktywności, zachowania i zainteresowań.

Jest on uznawany za zaburzenie rozwojowe. Zaburzenie to jest głębokie i rozległe – przejawia się w różnych sferach funkcjonowania dziecka. Ma to związek z bardzo wczesnym pojawieniem się zakłóceń w rozwoju – w ciągu pierwszych 36 miesięcy życia.

Asperger natomiast opisał swoje przypadki badanych dzieci jako: dzieci, które łączą pewne istotne zaburzenie przejawiające się w charakterystyczny sposób we wszystkich behawioralnych i ekspresywnych zjawiskach. Efektem tego nie są znaczne trudności w integracji społecznej. W wielu przypadkach nieumiejętność zintegrowania się z grupą jest cechą rzucającą się w oczy, w innych jednak jest ona kompensowana szczególną oryginalnością myślenia lub doświadczania, która może prowadzić do wyjątkowych osiągnięć w późniejszym życiu.

Autystyczne spektrum

Przez wiele lat autyzm u dzieci traktowano jako jeden zespół chorobowy. Zaczęto jednak zwracać uwagę, że bardzo zawęża to pole widzenia. Coraz istotniejsze stawało się też ustalenie kryteriów diagnostycznych.

Pierwszą propozycję szerszego potraktowania tego zaburzenia przedstawiły Lorn Wing i Judith Gould (1979), charakteryzując autystyczne kontinuum, czy jak to później zaczęto określać – spektrum.

W jego zakres wchodzą wszystkie osoby, u których występują nawet najlżejsze przejawy triady zaburzeń w obrębie:

naprzemiennych interakcji społecznych
werbalnego i niewerbalnego komunikowania się
wyobraźni (obecność sztywnych, powtarzanych wzorców zachowania widocznych np. w zabawie).

Mogą to być zarówno osoby z klasycznym autyzmem, jak i z wyraźnymi cechami autystycznymi współwystępującymi z innymi zaburzeniami np. zaburzeniem Aspergera lub fenyloketonurią.

Współczesne kryteria diagnostyczne

W wyniku międzynarodowej współpracy eksperci uzgodnili określone behawioralne kryteria diagnozowania autyzmu. Najbardziej szczegółowy i aktualny zestaw kryteriów opisano w podręczniku Diagnostycznym i Statystycznym Zaburzeń psychicznych (DSM) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2000). Podobny schemat dostępny jest w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD), wydawanej przez Światową Organizację Zdrowia (1992).

Obecnie przy diagnozowaniu autyzmu stosuje się następujące kryteria. Muszą być one wszystkie trzy i wszystkie muszą występować od wczesnego dzieciństwa.

Jakościowe zaburzenie interakcji społecznych – polega na słabym posługiwaniu się kontaktem wzrokowym i gestykulacją, brak relacji osobistych, brak spontanicznej radości, zainteresowań.
Jakościowe zaburzenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej – polega na opóźnionym przyswajaniu języka lub na całkowitym braku mowy, brak zróżnicowanych, spontanicznych zabaw z udawaniem lub naśladownictwem właściwych dla danego poziomu rozwoju.
Znacząco ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań – polega na powtarzaniu lub na stereotypizacji ruchów, takich jak machanie rękami, nienaturalnie silne czy też bardzo wąskie zainteresowania.

Diagnoza autyzmu oparta jest na badaniu lekarskim i psychologicznym. Terapia zaś opracowana przez zespół specjalistów, w skład którego wchodzą: lekarz psychiatra dziecięcy, psycholog, terapeuta, neurolog, logopeda.

Diagnozowanie zespołu Aspergera

Diagnoza ta możliwa jest znacznie później niż diagnozowanie autyzmu: w późnym dzieciństwie, w okresie dorastania albo nawet w wieku dorosłym. To oznacza, że we wczesnym rozwoju zaburzenie to jest łagodniejsze i może być niedostrzeżone. Jego skutki natomiast z wiekiem stają się coraz wyraźniejsze. Osoby z zespołem Aspergera posiadają problemy z komunikacją społeczną , co jest wyraźne w kontaktach z rówieśnikami, z wiekiem oczekiwania wobec nich stają się coraz większe. Ich ściśle ograniczone zainteresowania znacznie bardziej rzucają się w oczy poza domem.

Eksperci nie są zgodni co do tego, czy zespół Aspergera i autyzm powinny być postrzegane jako odrębne kategorie diagnostyczne. Większość jest skłonna uznać je za dwa warianty tego samego w gruncie rzeczy zaburzenia rozwojowego, przy czym autyzm stanowiłby jego dotkliwszą formę, wykrywalna we wcześniejszym wieku.

Wczesne rozpoznanie autyzmu

Z praktyki wynika, że autyzm bardzo rzadko rozpoznawany jest przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. Z reguły diagnoza formułowana jest dopiero wówczas, gdy dziecko ma około 5 lat. Wtedy łatwiej wyeliminować inne zaburzenia. Brak takiej diagnozy we wczesnym okresie życia dziecka często uniemożliwia korzystanie z odpowiednich usług terapeutycznych i edukacyjnych. Informacje na temat wczesnego rozwoju dziecka są ważne dla diagnozy autyzmu, także gdy dziecko jest już nieco starsze. Istnieją trzy możliwości pozyskania takich danych:

retrospektywne informacje pochodzące od rodziców,
zapisy pochodzące z kontrolnych badań lekarskich dzieci w wieku 12 i 18 miesięcy; informacje uzyskane w przypadku dzieci 12 – miesięcznych nie różnia się zazwyczaj u dzieci diagnozowanych później jako autystyczne od pozostałych, natomiast badanie dzieci półtorarocznych wskazuje na pewne różnice,
domowe nagrania wideo, sporządzane w rodzinach przy okazji ważnych wydarzeń w życiu dziecka; z badań wynika, że w takim materiale odnaleźć można wyraźne wskaźniki zaburzeń rozwoju już u bardzo małych dzieci.

Im głębsze są zaburzenia, tym łatwiej i szybciej dziecko bywa zidentyfikowane jako niepełnosprawne i wymagające szczególnej opieki. Jednakże w przypadku dzieci z głębszym upośledzeniem umysłowym szczególnie łatwo popełnić błąd i niesłusznie przypisać im autyzm, bądź odwrotnie – jego symptomy położyć na karb upośledzenia

Przyczyny

Przyczyn autyzmu poszukuje się wśród różnych czynników, mogą one być różne w przypadku różnych osób. Jak dotąd nie udało się wskazać pojedynczego czynnika odpowiedzialnego za powstanie autyzmu. Jest wysoce prawdopodobne, że nie ma takiego uniwersalnego czynnika tzn. takiego który występuje we wszystkich przypadkach autyzmu.

Wymienia się takie przyczyny powstania autyzmu jak:

Komplikacje w przebiegu ciąży i warunki porodu – badania pokazują, że warunki życia płodowego i porodu dzieci, u których później stwierdzono autyzm były znacznie gorsze od optymalnych. Do czynników wpływających na powstanie autyzmu zalicza się: zaawansowany wiek matki, kolejność urodzeń dzieci, krwawienie w pierwszym lub drugim trymestrze , niska waga urodzeniowa, zażywania leków w czasie ciąży, poród z użyciem narzędzi. Jednakże dane na temat związku miedzy czynnikami działającymi w czasie ciąży a późniejszym autyzmem nie są jednoznaczne, nie ma przekonywujących dowodów na znaczenie czynników związanych z przebiegiem ciąży i porodu w etymologii autyzmu.
Czynniki genetyczne – współwystępowanie zaburzeń u bliźniąt jednojajowych i jego brak u bliźniąt dwujajowych, częstsze występowanie autyzmu u osób spokrewnionych np. u rodzeństwa, częstsze występowanie innych głębokich zaburzeń rozwoju u krewnych (np. zespół Aspergera).
Czynniki neurologiczne i neurochemiczne – u dzieci tych występuje uszkodzenie centralnego układy nerwowego, może występować zanik tkanki mózgowej, uszkodzenia takich obszarów mózgu jak: pień mózgu, płaty skroniowe, czołowe, ciało migdałowate.
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami medycznymi – genetyczne, metaboliczne, infekcje np. zespół kruchego chromosomu, stwardnienie guzowate, tetrasomia chromosomu 15, głuchota.
Makrocefalia – (powiększenie obwodu głowy ponad 97 percentyl), już Kanner zauważył, że obserwowane przez niego dzieci miały duże głowy. Szacuje się, że makrocefalia występuje i kilkunastu procent osób autystycznych.

Organizacja terapii z dzieckiem autystycznym

Przed rozpoczęciem terapii dziecka autystycznego należy je wprowadzić w pewne struktury organizacyjne. Andrzej Wolski wymienia 5 elementów wchodzących w skład organizacji pracy z dzieckiem: strukturyzacja przestrzeni – sala powinna być zawsze ta sama, dziecko ma własny stolik, krzesło, półkę i stałe miejsce posiłków; stały charakter zajęć i organizacji czasu – umieszczenie dużego formatu zdjęcia twarzy dziecka przy stanowisku pracy; z dzieckiem pracują te same osoby, jasny język wypowiedzi, jednoznaczność przedmiotów którymi się posługujemy tzn, jeżeli używamy talerzyka do jedzenia to nie do zabawy.

Etapy terapii i edukacji

Wolski podkreśla, że dziecko autystyczne to nie problem, lecz osoba, która oczekuje naszej pomocy. Przemyślana pomoc obejmuje kolejne etapy oddziaływań terapeutyczno – edukacyjnych:
I etap – pobudzenie zmysłów; zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa poprzez stymulację prawidłowego rozwoju percepcji w obszarze dotyku, słyszenia, smaku i węchu;
II etap – integracja sensoryczno – motoryczna; łączenie zmysłów jest procesem. Należy zacząć od pobudzania pojedynczych zmysłów do prawidłowego funkcjonowania;
III etap – poznanie i rozumienie własnego ciała poprzez zajęcia z wychowania fizycznego, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, zajęcia na basenie, hipoterapię,

IV etap – wypracowanie gotowości do nauki, nauczenie koncentrowania wzroku na wykonywanej czynności i naśladownictwa.. dziecko powinno na nas patrzeć i wysłuchiwać polecenia;
V etap – edukacja elementarna; rozwijanie umiejętności w dziedzinie socjalizacji, samodzielności i samoobsługi, małej motoryki, funkcji poznawczych, komunikowania się

Autor artykułu zaznacza, że nie wszyscy autystycy są w stanie osiągnąć wszystkich pięć etapów. Należy wówczas nauczyć dziecko takich zachowań, które nie będą uciążliwe dla otoczenia i pozwolą mu w miarę normalnie żyć.

Każde dziecko autystyczne jest inne i wymaga innego oddziaływania terapeutycznego, w zależności też na jakim etapie rozwoju się znajduje.

Każda z niżej przedstawionych metod przynosi efekty o ile stosowana jest w odpowiednich warunkach i jest adekwatna do możliwości dziecka.

Metody terapeutyczne stosowane w pracy z dziećmi autystycznymi:

Wymuszonego kontaktu – holding,
Treatment of Autistic and Communication Handicapped Children – TEACCH,
F. Affolter,
Metoda Dobrego Startu,
Metoda W. Sherborne,
Kaufmanów – Metoda Opcji.

1. Metoda wymuszonego kontaktu – holding, opracowana i prowadzona przez

Marthe Welche w USA, w 1983 roku. W Europie prekursorką była Irina Prekop, zaś w Polsce stosowała ją Hanna Jaklewicz. Terapia holding wywodzi się z koncepcji etiologicznych i mówi, że proces tworzenia się więzi między matką i dzieckiem jest podstawą dla dalszego rozwoju osobniczego.

Metoda ta opiera się na założeniu, że przyczyną autyzmu jest brak poczucia bezpieczeństwa dziecka w jego relacji z matką. Terapia nastawiona jest na odbudowanie prawidłowego kontaktu fizycznego dziecka z matką. Dzieci autystyczne boją się przytulania, głaskania, noszenia na rękach, powoduje to u nich wiele napięć, w takich sytuacjach holding ma charakter wymuszony, gdyż matka musi siłą pokonywać opór dziecka, w ten sposób pokazuje ona, że dziecko może czuć się przy niej bezpiecznie. Aby ta interakcja stała się skuteczna musi być powtarzana i wielokrotnie przepracowana.

Zasady prowadzenia i przebieg sesji terapeutycznej:

Miejsce – dom dziecka, o rozpoczęciu terapii decydują rodzice dziecka, kiedy prezentuje nasilony lęk, ważne jest informowanie dziecka o przebiegu , sesje prowadzi matka lub ojciec, pozycja siedząca ,,twarzą w twarz”, ważne jest zachowanie ścisłego kontaktu cielesnego, dlatego dziecko powinno siedzieć na kolanach matki, trzeba nawiązać kontakt wzrokowy i nie należy dopuścić do zerwania kontaktu, rodzic powinien demonstrować swoją siłę fizyczną.
Celem całej sesji jest doprowadzenie dziecka do pełnego odprężenia.
Ważne jest prowadzenie co najmniej jednej sesji dziennie,
Terapeuta to pedagog specjalny lub psycholog, podczas sesji pozostaje na uboczu i obserwuje, po sesji omawia i wyjaśnia sytuacje niezrozumiałe.

Pozytywny efekt terapeutyczny zależy od wielu czynników: głębokości zaburzenia autystycznego, konsekwencji matki w przestrzeganiu zasad terapii, kompetencji terapeuty, dynamiki zmian, jakie zachodzą w relacji matka-dziecko. Metoda ta jest bezpieczna i nie ma przeciwwskazań do jej stosowania.

1. Treatment of Autistic and Communication Handicapped Children –

TEACCH, metoda ta została zaingurowana w 1966r. w Instytucie Psychiatrii Wydziału Medycyny na Uniwersytecie Północnej Karoliny w Chapel Hill. Twórcami tej metody są amerykańscy naukowcy: Eric Schopler, Robert Jay Reichler, Margaret Dansing i Leslie Waters.

Według Schoplera i jego współpracowników dzieci autystyczne cierpią na niespecyficzne zaburzenia rozwojowe od początku życia, co wywiera negatywny wpływ na pojmowanie, komunikowanie się i zachowanie.

Metodą tej pracy jest prowadzenie indywidualnego dla każdego dziecka programu zajęć, ważna w terapii jest także współpraca szkoły i domu rodzinnego.

Proces nauczania w tej metodzie składa się zawsze z trzech stopni: dokonuje się oceny poziomu rozwojowego dziecka na podstawie jego możliwości w różnych dziedzinach uczenia, następnie na bazie tej oceny opracowuje się strategie nauczania, które mają pomóc w realizacji celów nauczania, na koniec cele te wprowadza się w życie w ramach indywidualnego programu poprzez specyficzne ćwiczenia, które pomagają współpracować i współżyć z innymi dziećmi, przystosować dziecko do życia w społeczeństwie, poza domem i szkołą. Zestawy ćwiczeń dostosowane są do różnego wieku rozwojowego. Ważnym założeniem tej metody jest łączenie słów z konkretnymi rzeczami, desygnatami tego słowa.

1. Metoda Felicji Affolter, metoda ta stosowana jest w Szwacarii i w Niemczech

w ośrodkach dla autystyków i w szkołach życia, może być ona stosowana z innymi formami wspierania rozwoju dziecka. Naczelna zasadą w tej metodzie jest posługiwanie się rękami dziecka. Praca z rękami wg. autorki – od rąk do mózgu, i od rąk do serca, a w dalszej kolejności do opanowania języka, oraz uważa ona, że dzieci autystyczne maja autystyczne ręce nie zdolne do wykonywania swobodnych manipulacji na przedmiotach. Dlatego metoda ta proponuje działanie rękami dziecka tak, aby czuło się ono autorem wykonywanego zadania. W głównej mierze terapia ta polega na sensownym kierowaniu rąk.

Rola terapeuty polega na nakierowaniu rąk dziecka tak, aby działało ono na siebie. Praca rękami pod kontrolą wzroku prowadzi do opanowania składni działania, co dalej prowadzi do osiągnięcia znajomości składni języka.

W metodzie tej posługujemy się warzywami i owocami, ręka dziecka tworzy się potrawy i przez to zapewnia się mu różne doznania zmysłowe.

Metody pracy: pracuje się przede wszystkim nad problemami życia codziennego (zajęcia kuchenne), przezwyciężanie nadwrażliwości (częste unikanie kontaktu fizycznego), praca opiera się o instruowanie dotykowe (terapeuta siedząc za dzieckiem kieruje każdym jego palcem), komunikacja werbalna (mowa) ograniczona jest do minimum, ćwiczenia wspomagają spostrzegać dystans, przezwyciężanie napięcia palców, unikanie przeciążenia. Metoda ta stosowana jest także w Polsce, jej działanie pomaga eliminować napięcie mięśni palców.

1. Metoda Dobrego Startu, powstała ona w oparciu o francuską metodę Le Bon

Deport. Na grunt polski została przeniesiona przez M. Bogdanowicz pod koniec lat 60-tych. Metoda ta jest terapia psychomotoryczną, podstawa takiej rehabilitacji jest przestrzeganie ścisłego związku między rozwojem psychicznym i ruchowym. Oddziaływanie aktywizujące rozwój jednej ze sfer wpływa dodatnio na rozwój drugiej.

Metoda ta wszechstronnie oddziaływuje na rozwój psychomotoryczny dzieci. Usprawnia funkcje percepcyjne i motoryczne, ich współdziałanie (integracje percepcyjno-motoryczną), utrwala lateralizację, orientację w schemacie ciała i przestrzeni, rozwija mowę, oddziaływuje na sferę pozaintelektualną (procesy emocjonalne i zachowania społeczne). Metoda ta ma efekt profilaktyczno – terapeutyczny i aspekt diagnostyczny, zajęcia podzielone są na zajęcia wprowadzające (ćwiczenia orientacyjne, orientacji w schemacie własnego ciała), zajęcia właściwe (ćwiczenia ruchowe, ruchowo – słuchowe i ćwiczenia ruchowo – słuchowo – wzrokowe), oraz zajęcia końcowe (ćwiczenia rozluźniające i relaksacyjne).

Celem zajęć w tej metodzie jest budowanie poczucia własnej tożsamości poprzez poznanie części ciała i imienia; budowanie orientacji w przestrzeni wokół własnego ciała; różnicowanie pojęć określających przestrzeń nad – pod, obok, przed – za, wysoko – nisko, blisko – daleko; nawiązywanie kontaktu z innymi osobami.

1. Metoda Weroniki Sherborne, zestaw ćwiczeń w tej metodzie wywodzi się ze

szkoły R. Labana i doświadczeń własnych i znany jest pod nazwą Development Movement (Ruch Rozwijający). Główna ideą tej metody jest ,, posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju (…) system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka , zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi”. Terapia ta jest oparta o współgranie rozwoju psychicznego i ruchowego.

Podstawowe założenia tej metody to rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego; świadomości przestrzeni i działania w niej; dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu. Podczas zajęć prowadzonych tą metodą uczestnicy wyrabiają w sobie poczucie bezpieczeństwa, zaufania wobec innych czy odpowiedzialności, ma to pomóc dziecku w poznaniu samego siebie, w zdobyciu do siebie zaufania, poznaniu innych i nauczeniu się ufania im, a dalej poprzez nabranie pewności siebie i wiary we własne możliwości – w nauczaniu się aktywnego i twórczego życia.

Zasady pracy: każde dziecko pracuje z dorosłym (starszym partnerem), zajęcia prowadzone są grupowo lub indywidualnie, ćwiczenia powinny odbywać się przynajmniej raz w tygodniu, czas trwania dostosować do możliwości i samopoczucia dzieci choć większość zajęć trwa około godzinę, ćwiczenia prowadzone są na podłodze, zajęcia prowadzi dwóch terapeutów.

1. Kaufmanów – Opcji, metoda ta została wymyślona przez amerykańskie

małżeństwo Barryego i Suzi Kauffmanów. Po raz pierwszy zastosowali ją w pracy ze swoim 18-miesiecznym, autystycznym synkiem. Metoda ta nie posiada ścisłych zaleceń postępowania, istnieją jedynie informacje, w jakich warunkach i z jaką częstotliwością powinna być prowadzona. Sesje terapeutyczne powinny odbywać się w domu dziecka, czyli w środowisku, w którym może czuć się bezpiecznie, powinien to być pokój lub łazienka, do którego nie dochodzą bodźce z zewnątrz, najlepiej odizolowane od reszty domu, zapewniając spokój i bezpieczeństwo. Metoda ta nie wymaga stosowania jakichkolwiek specjalistycznych przyrządów czy pomocy naukowych. Terapia powinna trwać non stop – począwszy od obudzenia się dziecka, a na położeniu go do łóżka skończywszy. Autorzy tej metody opisali trzy stopniowy plan pracy ze swoim synkiem: pierwszy etap – dotyczył postawy aprobaty i akceptacji dotyczy każdej próby kontaktu, zbliżenia; drugi etap – tworzenie motywacji, pokazać dziecku, że świat jest piękny i ekscytujący; etap trzeci – rozwiniecie programu nauczania, czyli każda czynność, każde wydarzenie będziemy rozkładać na małe części, łatwe do przyswojenia (maksymalnie upraszczać otoczenie). W terapii Opcji stosuje się wyeliminowanie działań korygujących społecznie nieakceptowane zachowania dziecka, nie zwracanie na nie uwagi, a tym samym i nie wzmacnianiem ich.

Terapeuta odbiera bodźce, które wysyła dziecko, następnie stara się je naśladować, działania te zmierzają do zwrócenia uwagi dziecka na terapeutę, dostrzeżenie przez nie, że nie jest w pokoju samo, ważne jest wielokrotne powtarzanie tych samych czynności, w ten sposób następuje przetarcie się śladów pamięciowych w mózgu, a tym samym dana czynność zostanie utrwalona i zapamiętana.

Edukacja

Obecnie każda szkoła ma obowiązek przyjąć dziecko autystyczne, ale szkoła bez oddziałów integracyjnych zmuszona jest do zorganizowania odpowiednich warunków do nauczania takiego ucznia1. Można więc uznać, że klasa szkolna z liczbą uczniów nawet powyżej 25 staje się w pewnym sensie polem integracji, choć nie spełnia wymogów ustawowych w zakresie liczby uczniów. Lepiej sytuacja przedstawia się w szkołach z klasami integracyjnymi, tam dziecko ma znacznie większą szansę na indywidualizację nauczania i prowadzenie przez nauczyciela wspomagającego. Nauczanie dzieci autystycznych w klasach integracyjnych wymaga dodatkowych uregulowań organizacyjno-prawnych, m.in. zapewnienia dzieciom autystycznym większej liczby godzin rewalidacyjnych (obecnie przyznawane są przeciętnie dwie godziny w ciągu tygodnia), stworzenia możliwości przechodzenia dziecka w tryb nauczania indywidualnego w sytuacjach kryzysowych. Czasami bowiem wystarczy kilka dni indywidualnej pracy z dzieckiem, aby opanować jego negatywne nastroje, uspokoić go i przywrócić na łono klasy. Ponadto szkoły powinny w większym stopniu integrować rodziców dzieci autystycznych z rodzicami uczniów zdrowych.

Bibliografia:

Autyzm i zespół Aspergera, pod red. Uty Frith, Wyd. PZWL, Warszawa 2005.

Bobrowicz – Lenartowska Lucyna, Autyzm dziecięcy – zagadnienia diagnozy i terapii, Impuls, Kraków 2000.

Frith Uta, Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, GWP, Gdańsk 2008.

Pisula Ewa, Autyzm u dzieci. Diagnoza. Klasyfikacja. Etiologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Wolski Andrzej, Terapia i wspomaganie psychoruchowego rozwoju dziecka z cechami autyzmu, [w:] Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej sprawności umysłowej, pod red. Władysława i Jana Pileckich. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001, s. 251-277.

Zabłocki Kazimierz Jacek, Autyzm, Novum, Płock 2002.